Wymiana paska rozrządu — kiedy, jak i za ile?

Obok wymiany płynów eksploatacyjnych, wymiana paska rozrządu jest podstawową czynnością, o której powinien pamiętać każdy kierowca. Naprawdę warto tego dopilnować, gdyż awaria rozrządu może doprowadzić do poważnego uszkodzenia silnika, a co za tym idzie znacznych kosztów napraw. Kiedy więc wymienić pasek i ile to będzie kosztować? O tym opowiemy poniżej.

Dlaczego rozrząd jest taki ważny?

Rozrząd jest układem odpowiadającym za sterowanie urządzeniami zapewniającymi dopływ powietrza i mieszanki paliwowo-powietrznej do cylindrów oraz usuwającymi produkty spalania. Napędza także pompę wysokiego ciśnienia w silnikach z bezpośrednim wtryskiem paliwa. Napędza też pompę wody (cieczy chłodzącej) układu chłodzenia i pompę oleju (utrzymującej odpowiednie ciśnienie oleju silnikowego). Sam pasek zaś odpowiada za przenoszenie siły napędowej na wałek rozrządu oraz ma bezpośredni wpływ na częstotliwość otwierania się zaworów w komorach silnika. W związku z tym każda nieprawidłowość działania tego układu lub samego paska może mieć poważne konsekwencje dla silnika — niezsynchronizowanie pracujące tłoki będą uderzać o zawory, co (w optymistycznym wariancie) doprowadzi do uszkodzenia tych elementów i konieczności napraw kosztujących przynajmniej kilkaset złotych (w przypadku nowszych silników kwota ta spokojnie przekroczy 2 tys. złotych). Dlatego też niezwykle ważna jest regularna wymiana i kontrola stanu paska.

Część marek i modeli samochodów wykorzystuje łańcuch do napędzania układu rozrządu. Taki napęd można znaleźć m.in. w rozrządach Land Roverów i Jaguarów. Działa on dokładnie na tej samej zasadzie, co pasek rozrządu. Warto też wiedzieć, że w starszych konstrukcjach (np. w Jaguarze XJ40 z lat 1986-1993) dodatkowy napęd wałka rozrządu stanowił też palec rozdzielacza (znajdujący się w kopułce), który rozdziela na poszczególne świece prąd z cewki zapłonowej.

Kiedy wymienić pasek rozrządu?

Konkretny moment wymiany paska jest trudny do wskazania, ponieważ różnie to wygląda w przypadku właściwie każdego pojazdu. Duży wpływ na częstotliwość wymiany ma także jakość samego paska (lub łańcucha) i poprawność jego montażu.

Orientacyjny czas sprawności pasków podają ich producenci. Zwykle są to wartości rzędu 150-200 tys. km. Są to dość optymistyczne szacunki i warto podejść do nich z pewną dozą ostrożności. W większości przypadków od podanej wartości powinno się odjąć jakieś 20-40 tys. km. Przede wszystkim jednak należy regularnie sprawdzać stan paska (w serwisie lub na stacji kontroli pojazdów) i wymienić go, jeśli pojawią się oznaki zużycia. Warto też zwrócić uwagę, czy nie jest on zaolejony, gdyż taki stan może doprowadzić do jego pęknięcia i jest równie niebezpieczny, co poważne zużycie.

Łańcuchy będą mieć podobny przebieg, choć przy wolnossących silnikach mogą wytrzymywać nawet ponad 300 tys. km (zdarza się nawet, że sięgają 500 tys. km). Przy wysokoprężnych będą się jednak zużywały szybciej. Stosunkowo łatwo jest też określić moment, gdy łańcuch jest zużyty — będzie wtedy wydawał charakterystyczny, głośny dźwięk. Bardzo duży wpływ na zużycie łańcuch ma sposób eksploatacji samochodu, właściwy poziom oleju oraz stan silnika. W związku z tym sportowa jazda i przeciążanie silnika znacznie obniża żywotność łańcuchów rozrządu. Ponadto łańcuchy do przynajmniej kilku rodzajów silników są stosunkowo mało żywotne — jest tak w przypadku jednostek 1.0 i 2.2 Opla, 1.4 i 1.2 TSI Volkswagena, 1.5 litrowych wysokoprężnych Multijet Fiata czy wysokoprężnych 1.5 i 2.2 dCi Renault.

Jak wymienić pasek rozrządu?

Tutaj sprawa jest dość prosta — wymiany powinna dokonać wykwalifikowana osoba. Trzeba więc udać się z tym do autoryzowanego serwisu lub zaufanego mechanika. Montaż nowego paska rozrządu jest bowiem czasochłonny oraz wymaga dużej precyzji i wprawy. Nawet mały błąd może bowiem w krótkim czasie doprowadzić do poważnej awarii układu rozrządu lub silnika. Nie ma też sensu oszczędzać na paskach lub łańcuchach, kupując tańsze zamienniki — kilkadziesiąt złotych to tylko niewielki ułamek tego, co przyszłoby zapłacić za naprawę silnika.

Co jeszcze warto wymieć w rozrządzie?

W trakcie wymiany paska rozrządu warto sprawdzić też, jak mają się rolki prowadzące. Zużywają się one razem z paskiem i mogą nie nadawać się do dalszego użytku. Dobrze jest skontrolować także napinacze, gdyż często zdarza się, że przynajmniej jeden z nich przestaje prawidłowo działać. Ponadto warto także zwrócić uwagę na stan szpilek, śrub i całego wału korbowego. W trakcie wymiany rozrządu zaleca się także zamontowanie nowej pompy wody (cieczy chłodzącej). Oczywiście stan wszystkich tych elementów musi ocenić fachowiec.

W przypadku łańcuchów dochodzi jeszcze kontrola stanu kół zębatych.

Ile kosztuje wymiana paska rozrządu?

Cena wymiany paska i pozostałych elementów rozrządu może być bardzo zróżnicowana nawet w obrębie tego samego modelu, zależnie od roku produkcji i wersji silnika. Wiele zależy także od stawek danego warsztatu lub serwisu. Za sam pasek trzeba zapłacić od kilkudziesięciu do około 200 złotych. Najtańsze będą te do np. Skody Octavii, ale już za taki do Mercedesa A zapłacimy niemal okrągłe 200 zł. Mniej więcej w środku stawiki plasują się paski do np. Land Rovera Defendera (z lat 1983-1998) — będą one kosztowały do około 120 zł.

Natomiast łańcuchy będą wyraźnie droższe. I nie chodzi tutaj tylko o sam element — łańcuchy są tak umiejscowione, że wymagają o wiele więcej pracy i demontażu wielu elementów. Dodatkowo konieczna jest też wymiana oleju silnikowego, jego filtra i płynu chłodniczego. Możliwe też, że trzeba będzie wymienić także pompę oleju. Niektóre modele samochodów mają także na stałe połączone koła pasowe — w przypadku ich zużycia dochodzi do wymiany całego wału korbowego. Proces wymiany rozrządu łańcuchowego może trwać nawet kilka godzin, w zależności od skomplikowania budowy silnika. Dla przykładu, w przypadku Mercedesa 190 koszt wymiany kompletu rozrządu wyniesie około 450 złotych, ale już w takim Audi A6 może wynieść nawet ponad 3000 złotych. Za sam łańcuch zaś trzeba zapłacić od około 100 do ponad 300 złotych.

Podsumowanie

Regularna wymiana paska lub łańcucha rozrządu jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania tego układu, a co za tym idzie bezproblemowej pracy silnika. Napęd rozrządu powinno się wymieniać nie tylko po przejechaniu określonego przez producenta kilometrażu, ale także w momencie, gdy pojawią się oznaki zużycia. Jazda na zużytym pasku może bowiem skończyć się jego pęknięciem. W efekcie uszkodzeniu ulegnie silnik, którego naprawa pociągnie za sobą koszty znacznie większe, niż cena nawet najwyższej jakości paska — za taką kwotę można nawet kupić drugi, choć może nie najnowszy, samochód.